Laat ze niet stikken!

Wat is dysfagie precies?

‘Dysfagie zijn voedings- en slikproblemen’, begint Marloes. ‘Het is dus meer dan alleen verslikken. Iemand die niet op zijn eten kauwt maar prima kan slikken, heeft ook dysfagie.’ Susanna vult aan: ‘Het gaat over de manier waarop je eet of gevoed wordt. Van het eten op je vork prikken totdat je het helemaal hebt doorgeslikt.’

Waarom zijn jullie met dit onderzoek begonnen?

Veel mensen met een verstandelijke beperking hebben dysfagie. Toch kwamen er bij Alliade maar weinig cliënten met dysfagie terecht bij de logopedisten. Marloes: ‘We vroegen ons af hoe dat kon. Door gesprekken met artsen en begeleiders kregen we het idee dat begeleiders niet altijd zagen wanneer iemand problemen had met eten of drinken.’

Meer dan slikken

Susanna: ‘We deden een klein onderzoekje om te kijken of dat idee klopte. We zochten een vragenlijst uit die in de gehandicaptenzorg veel gebruikt werd, om te bepalen of iemand een verhoogd risico op dysfagie heeft.’ Marloes vertelt verder: ‘Deze vragenlijst vulden we in met een cliënt in gedachten waarvan we zeker wisten dat hij dysfagie had. Maar volgens deze vragenlijst was dat niet het geval. Dus gingen we op zoek naar een instrument dat breder keek dan alleen (ver)slikken. Dat bleek er niet te zijn. Zo begon de ontwikkeling van het Screeningsinstrument voor Dysfagie bij mensen met een Verstandelijke Beperking (SD-VB).’

Onverwachte uitslag

Marloes: ‘We ontwikkelden onze eigen vragenlijst. Die bestond uit vragen over de manier van eten en drinken van de cliënt en de factoren die het risico op dysfagie vergroten, zoals dementie. Toen we deze vragenlijst gingen testen, schrokken we van de uitslag. Niet alleen bleken veel meer mensen dysfagie te hebben dan we wisten, het bleek vaak ook veel ernstiger te zijn. Ook Alliade schrok hiervan en besloot om de lijst voortaan voor alle cliënten met een verstandelijke beperking te gebruiken.’

Suzanna en Marloes

Hoe gaat het nu?

Marloes: ‘Voor álle cliënten met een behandelindicatie wordt nu om de twee jaar het SD-VB ingevuld. Hoe hoger de mate van verstandelijke beperking, hoe hoger het risico op dysfagie. Maar ook van de cliënten met een licht verstandelijke beperking heeft 25% voedings-en slikproblemen. Wanneer iemand vier punten of meer scoort, wordt de logopedist ingeschakeld.’ Susanna gaat verder: ‘Het onderwerp leeft veel meer, ook bij managers. En begeleiders gaan steeds beter signaleren. We krijgen steeds vaker de vraag of we mee willen kijken, bijvoorbeeld als er een verandering is in medicatie. Als de cliënt daardoor alerter wordt, kan hij misschien ook vaster voedsel gaan eten.’

Een nieuwe werkwijze

Susanna: ‘Het is mooi om te zien dat ons onderzoek echt effect heeft. Nu is het duidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is. Maar ook waar het behandelbeleid over eten en drinken moet worden opgeslagen in het dossier van de cliënt. Daarnaast hebben we een manier van werken ingevoerd die iedere twee jaar herhaald wordt; het SD-VB wordt ingevuld, de logopedist onderzoekt de cliënt en stelt behandelbeleid op als dat nodig is, de behandeling wordt uitgevoerd en tot slot is er een evaluatie.’

Marloes vult aan: ‘De behandeling die de logopedist voorstelt, valt onder medisch behandelbeleid. Dat betekent bij Alliade dat je verplicht bent om het uit te voeren. Soms zijn cliënten of vertegenwoordigers het niet eens met het behandelbeleid. Dan leggen we uit waarom wij deze behandeling belangrijk vinden. Of we kijken in een multidisciplinair overleg of we het beleid kunnen aanpassen. De kwaliteit van leven van de cliënt staat altijd voorop.’

Blij met het resultaat

Marloes: ‘Het is fijn om te zien dat andere organisaties het SD-VB graag willen gebruiken. We hebben de afgelopen jaren grondig onderzoek gedaan en kunnen zeggen dat het SD-VB een goed en betrouwbaar instrument is. Wij zijn ervan overtuigd dat door het SD-VB het leven van mensen met verstandelijke beperkingen echt beter kan worden.’

Dysfagiecongres

Op donderdagmiddag 30 mei organiseert Alliade de bijeenkomst Laat ze niet stikken! over voedings- en slikproblemen. Hier wordt het SD-VB feestelijk gelanceerd. Wil jij hierbij zijn? Aanmelden kan hier!