Nu beschikbaar: nieuw diagnostisch hulpmiddel voor dementie bij mensen met (Z)EV(M)B

Waaruit bestaat het diagnostische hulpmiddel?
Het diagnostische hulpmiddel bestaat uit twee delen:

I. Algemene gegevens van de cliënt, interviewer en informant(en)

II. 42 items over dementiegerelateerde veranderingen, onderverdeeld in zeven symptoomdomeinen. Bij elk item wordt gevraagd of in de laatste zes maanden een veranderingen zichtbaar is ten opzichte van het oorspronkelijke functioneren en gedrag.

1. Veranderingen in cognitie
2. Veranderingen in taal en spraak
3. Gedragsveranderingen
4. Veranderingen in eten en drinken
5. Veranderingen in persoonlijke verzorging
6. Veranderingen in motoriek
7. Bijkomende gezondheidsproblemen

Hoe gaat de afname?
Het diagnostische hulpmiddel wordt afgenomen door een gedragskundige of psychodiagnostisch medewerker die ervaring heeft met het afnemen van soortelijke vragenlijsten. Het afnameprotocol is uitgebreid beschreven in de bijbehorende handleiding. Bij voorkeur worden twee informanten bevraagd. Dit zijn mensen die de cliënt al langere tijd (minimaal 2 jaar) goed kennen, zoals een familielid en begeleider.

Waar is het diagnostische hulpmiddel te vinden?

• Het diagnostische hulpmiddel is te vinden in vragenlijst-applicatie BergOp. Hier kunnen medewerkers van organisaties die met dit systeem werken alles digitaal regelen: de vragenlijst inplannen, afnemen en de resultaten inzien.
• De pdf van het diagnostische hulpmiddel is gratis te downloaden via vb-dementie.nl/diagnostisch-hulpmiddel.
• Naast de Nederlandse versie, zijn ook een Duitse, Engelse en Franse versie beschikbaar.

Waarom is de diagnose belangrijk?
Ook bij mensen met (Z)EV(M)B is het belangrijk om te weten of er sprake is van dementie. Familieleden en begeleiders willen op de hoogte zijn, zodat ze veranderingen in het gedrag en functioneren van de cliënt beter begrijpen en geïnformeerd keuzes kunnen maken.

Daarnaast kunnen met de diagnose de begeleiding en behandeling beter worden afgestemd op de veranderende behoeften van de cliënt, zodat hij of zijn een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven behoudt. Ook is de diagnose van belang voor keuzes over de toekomst en de organisatie van de zorg.

Hoe is het diagnostische hulpmiddel ontwikkeld?
Bestaande dementievragenlijsten bleken voor mensen met (Z)EV(M)B niet geschikt omdat ze vragen bevatten over vaardigheden die deze doelgroep vaak niet beheerst. Daarom ontwikkelde een onderzoeksteam van verschillende kennis- en zorginstellingen een op maat gesneden hulpmiddel op basis van dementiesymptomen die die in de wetenschappelijke literatuur worden benoemd en die familieleden, begeleiders en behandelaren in de dagelijkse praktijk waarnemen bij mensen met (Z)EV(M)B.

Wat zijn de eerste ervaringen?
Bij een eerste praktijktoets keken de onderzoekers naar de validiteit, betrouwbaarheid en het onderscheidend vermogen (tussen wel en geen dementie). De uitkomst: het nieuwe diagnostische hulpmiddel is veelbelovend. Daarnaast gaven zorgprofessionals en familieleden aan dat het goed aansluit bij mensen met (Z)EV(M)B.

Meer weten?

• Een korte video over de ontwikkeling en het gebruik van het diagnostische hulpmiddel is te vinden op vb-dementie.nl/diagnostisch-hulpmiddel.
• De wetenschappelijke artikelen over de onderzoeken waarop het diagnostische hulpmiddel is gebaseerd zijn te lezen op vb-dementie.nl/onderzoek. Ook vind je hier het artikel met de resultaten van de eerste toetsing van het hulpmiddel in de praktijk.

Het diagnostische hulpmiddel is ontwikkeld binnen het onderzoeksproject ‘Praktijkvragen over dementie bij mensen met (Z)EV(M)B’, een samenwerking van Alliade, Ipse de Bruggen, ’s Heeren Loo en Visio, Rijksuniversiteit Groningen/UMCG en Hanzehogeschool. De ontwikkeling en latere optimalisatie van het diagnostische hulpmiddel werd gefinancierd door ZonMw.