Afgerond

Regie op eigen leven bij cliënten met een verstandelijke beperking

---

Samenvatting

• Wat was de aanleiding voor het onderzoek?
  Bij eigen regie draait het om wat de cliënt zelf wil. Maar in hoeverre worden de meningen en voorkeuren van cliënten van verschillende niveaus echt meegenomen in keuzes bij het wonen en werken?
• Wat waren de onderzoeksvragen?

  In hoeverre worden de mening en voorkeur van de cliënt meegenomen in keuzes bij wonen en werken bij Alliade gehandicaptenzorg bij de verschillende doelgroepen/niveaus in deze thema’s:

  • eten en drinken, pauze en koffiemomenten
  • mensen om je heen
  • (gezamenlijke) vrije tijd, werk en activiteiten
  • dag- en weekindeling
  • in en om het huis, de omgeving van werk of dagbesteding
  • ondersteuningsplan
  • cliëntenoverleg
  • privacy (alleen bij wonen)

  Subvragen waren:

  • Wat kunnen we leren uit de oonderzoeksresultaten?
  • Wat zijn mogelijke achtergronden of verklaringen voor de gevonden resultaten?
  • Wat zijn mogelijke verbeterpunten?
• Hoe is het onderzoek uitgevoerd?

  Om de onderzoeksvraag te beantwoorden namen cliëntcoaches van Alliade gehandicaptenzorg ruim 200 vragenlijsten af bij begeleiders van zowel woon- als dagbestedingslocaties en analyseerden ze de gegevens. Aanvullend werd een focusgroep georganiseerd. In de focusgroep bespraken de deelnemers de resultaten en zochten ze naar verklaringen voor de uitkomsten.

• Wat zijn de belangrijkste resultaten?

  De belangrijkste uitkomsten waren:

  • Cliënten hebben veel eigen regie als het om privacy gaat. Denk daarbij aan een eigen ruimte waarin ze zich kunnen terugtrekken. Maar ook aan de keuze om maaltijden alleen of in de groep te eten. Of de mogelijkheid om bezoek op de eigen kamer te ontvangen.
  • Cliënten hebben veel invloed op de invulling van hun vrije tijd, hun eten en drinken en hun dag- en weekindeling.
  • Cliënten hebben weinig tot geen invloed op ondersteuningsplannen, (agenda’s van) cliëntoverleggen, plaatsing en door welke begeleider ze worden begeleid.
  • Hoe hoger het niveau van cliënten, hoe meer eigen regie ze hebben.
  • Op de dagbesteding hebben cliënten meer eigen regie dan op de woning.

  Op veel terreinen heeft de cliënt weinig regie
  Vooral op het cliëntenoverleg en het ondersteuningsplan hebben cliënten weinig invloed. Dat is bijzonder, omdat je juist zou verwachten dat cliënten (binnen hun mogelijkheden) actief moeten bijdragen aan deze onderwerpen. Dit geldt zeker voor cliënten met een hoger functioneringsniveau. De verklaring van de focusgroep is dat de beperkte eigen regie komt door een combinatie van:

  • een gevoel van tijdgebrek
  • routinematig werken (we doen het altijd zo)
  • de houding van medewerkers om te willen zorgen voor de cliënt en dus taken van hem over te nemen
  • een gebrek aan kennis en vaardigheden van de begeleider

  Beperkte regie is soms een organisatiekeuze
  Bij sommige onderwerpen lijkt de beperkte regie meer een organisatiekeuze. Bij de plaatsing van cliënten of de invloed van cliënten op wie hen begeleidt, zijn ook andere factoren van belang dan alleen de wens van de cliënt.

• Wat zijn de aanbevelingen voor de praktijk?

  De belangrijkste aanbeveling voor de praktijk: ga in gesprek met de cliënt en met elkaar, zoek de verbinding.

  Een aantal verbetertips en oplossingsrichtingen:

  • De begeleider moet een coach worden: van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. De begeleider gaat als regisseur het gesprek aan met het netwerk.
  • Laat cliënten zelf beslissingen nemen, ook al zijn dat niet altijd de beste beslissingen. Cliënten hebben het recht om fouten en foute keuzes te maken. Ze leren daardoor ook omgaan met slechte ervaringen.
  • Bevraag de cliënt. Kies het juiste moment en maak het niet te groot. Voor cliënten met een lager niveau is een andere werkwijze nodig. Laat bijvoorbeeld picto's zien en geef hem keuze uit twee mogelijkheden.
  • Ga met elkaar in gesprek. Wat komen we tegen? Hebben we het over hetzelfde? Welke oplossingen bedenken we met elkaar? De juiste vragen stellen is een vaardigheid op zich (motiverende gespreksvoering).
• Wat is het vervolg?

  Binnen de organisatie wordt er op verschillende manieren aan gewerkt om cliënten en het systeem meer invloed te geven. De invoering van Jouw Plan (in plaats van het web-OP) is hiervan een voorbeeld. Daarnaast ontwikkelt Alliade gehandicaptenzorg een basisbegeleidingsmodel dat zich richt op het versterken van de eigen regie van de cliënt en op de inzet van zijn sociale netwerk.

• Hoe is het onderzoek gefinancierd?

  Dit onderzoek is gefinancierd door de afdeling PWO van Alliade.

---

Documenten