Obstipatie en verstandelijke beperkingen

Mensen met verstandelijke beperkingen hebben vaak last van obstipatie (verstopping van de darmen). Dat zorgt meestal voor veel klachten, en de kwaliteit van hun leven wordt minder goed. In de gehandicaptenzorg worden daarom vaak laxeermiddelen gebruikt. Bovendien worden die laxeermiddelen vaak ook voor lange tijd gebruikt. Hierdoor is er een grote kans op bijwerkingen.

Obstipatie komt veel voor bij mensen met verstandelijke beperkingen. Toch is er maar weinig onderzoek naar gedaan. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk hoe vaak obstipatie voorkomt en wie het meeste risico loopt. Ook weten we niet of obstipatie te maken heeft met andere problemen, bijvoorbeeld problemen met het maagdarmstelsel. Dat zijn de organen die zorgen voor de spijsvertering. Hierbij kun je denken aan de mond (kauwen en slikken), de maag en de darmen. Iets anders wat misschien met obstipatie te maken heeft, is het gebruik van medicijnen. 


Samenvatting

  • Wat was het doel van het onderzoek?

    Het is belangrijk om te weten of iemand risico heeft op obstipatie. We kunnen dan

    • obstipatie beter voorkomen
    • op tijd ontdekken of iemand obstipatie heeft
    • zorgen dat iemand minder laxeermiddelen hoeft te gebruiken

    Bij dit onderzoek keken we als eerste of in wetenschappelijke artikelen en boeken wordt beschreven wanneer iemand risico heeft op obstipatie. Ook keken we of we hierover informatie konden vinden in een onderzoek dat we al eerder hadden gedaan, namelijk een onderzoek naar slikproblemen (dysfagie) bij mensen met verstandelijke beperkingen. 

    Daarna onderzochten we de medische gegevens van mensen met een verstandelijke beperking die obstipatie hebben en laxeermiddelen gebruiken. We wilden graag weten of de risico's die we hadden gevonden in het eerste deel van het onderzoek bij hen een rol spelen.

    Het doel van dit onderzoek was om meer te weten te komen over wat obstipatie te maken heeft met

    • het gebruiken van laxeermiddelen
    • het slikken van medicijnen
    • problemen met het maagdarmstelsel, en dan vooral problemen met slikken
  • Wat waren de onderzoeksvragen?

    Het onderzoek bestond uit 2 delen:

    1. een onderzoek in wetenschappelijke artikelen en boeken om te kijken wanneer iemand risico heeft op obstipatie (literatuuronderzoek)
    2. een onderzoek naar de medische gegevens van mensen met een verstandelijke beperking om te kijken of de risico's die we hebben gevonden in het eerste deel van het onderzoek bij hen een rol spelen (dossieronderzoek)

    Onderzoeksvragen literatuuronderzoek (deel 1):

    • Hoe vaak komt obstipatie voor bij mensen met een verstandelijke beperking?
       
    • Hoe vaak komt het voor dat mensen met verstandelijke beperkingen lange tijd achter elkaar laxeermiddelen gebruiken?
       
    • Hoe vaak komt dit voor bij mensen met het syndroom van Down?
       
    • Hoe vaak komt dit voor bij mensen met een verstandelijke beperking die in een rolstoel zitten? 
       
    • Hebben obstipatie en het lang achter elkaar gebruiken van laxeermiddelen iets te maken met de ernst van de verstandelijke beperking?
    • Wanneer hebben mensen met verstandelijke beperkingen risico op obstipatie en het lang achter elkaar gebruiken van laxeermiddelen? We kijken dan vooral naar de mensen met verstandelijke beperkingen die we hierboven genoemd hebben.
       
    • Zijn er andere manieren om iets te doen aan obstipatie, in plaats van laxeermiddelen?

     

    Onderzoeksvragen dossieronderzoek (deel 2):

    • Hoe vaak komt obstipatie voor bij mensen met een verstandelijke beperking die wonen bij Alliade?
       
    • Hoe vaak komt het voor dat mensen met verstandelijke beperkingen die bij Alliade wonen lange tijd achter elkaar laxeermiddelen gebruiken?
       
    • Staan de risico's die we hebben gevonden in het eerste deel van het onderzoek in de medische gegevens van de mensen met een verstandelijke beperking die wonen bij Alliade?
       
    • Staat in de medische gegevens hoe het kan dat iemand obstipatie heeft?
       
    • Staat in de medische gegevens waarom iemand laxeermiddelen moet slikken?
       
    • Hoe vaak staat in de medische gegevens dat iemand laxeermiddelen moet slikken 'als dat nodig is'?
       
    • Staat er dan bij hoe lang iemand laxeermiddelen moet slikken? En hoe vaak?
       
    • Kunnen we in de medische gegevens zien dat slikproblemen en obstipatie met elkaar te maken hebben?
       
    • En kunnen we zien of obstipatie en het slikken van medicijnen met elkaar te maken hebben?
  • Waarom is dit onderzoek belangrijk voor mensen met een verstandelijke beperking, hun familie en hun begeleiders?
    • We hopen dat we tips kunnen geven
      • om obstipatie bij mensen met verstandelijke beperkingen te voorkomen
      • voor de behandeling van obstipatie bij mensen met verstandelijke beperkingen
      • voor de begeleiding van mensen met verstandelijke beperkingen met obstipatie
         
    • Mogelijk gaan hierdoor minder mensen met verstandelijke beperkingen en obstipatie voor lange tijd laxeermiddelen gebruiken. We hopen dat de kwaliteit van leven voor veel mensen dan beter wordt.
       
    • We willen graag dat mensen meer te weten komen over obstipatie en het gebruik van laxeermiddelen. Op die manier kunnen zij ervoor zorgen dat het lichamelijk beter gaat met mensen met verstandelijke beperkingen die last hebben van obstipatie. Daarnaast kan zo de psychische en sociale last die mensen van obstipatie hebben, minder worden.
       
    • Het voorkomen en goed behandelen van obstipatie kan zorgen voor minder lastig gedrag. De huisgenoten van iemand die lastig gedrag laat zien, hebben er dan ook minder last van. En het kan ervoor zorgen dat mensen minder medicijnen hoeven te slikken. Hierdoor kunnen familie, begeleiders en mensen met een verstandelijke beperking beter met elkaar omgaan en hebben zij minder zorg nodig. 
       
    • Als we meer weten over obstipatie en wanneer je risico loopt om het te krijgen, kan dat helpen om obstipatie te voorkomen. Er is dan ook minder kans op extra problemen. Bovendien hoeven mensen met verstandelijke beperkingen en obstipatie dan minder laxeermiddelen te gebruiken. Hun gezondheid verbetert, net als hun kwaliteit van leven.
  • Hoe werd het onderzoek uitgevoerd?

    Als eerste probeerden we om te bepalen hoe vaak obstipatie voorkomt bij mensen met verstandelijke beperkingen. En om te kijken of obstipatie en slikproblemen met elkaar te maken hebben en hoe. Daarna vergeleken we obstipatie met de verschillende onderdelen van het SD-VB. 

    SD-VB betekent Screeningsinstrument voor Dysfagie bij mensen met een Verstandelijke Beperking. Het is een lijst die begeleiders kunnen invullen om te kijken of iemand risico loopt om slikproblemen te krijgen. De lijst bestaat uit verschillende onderdelen, zoals problemen met kauwen of schrokken.

    Door obstipatie te vergelijken met de onderdelen van het SD-VB, probeerden we er achter te komen of obstipatie en dysfagie met elkaar te maken hebben. Maar wilden we ook laten zien wélke slikproblemen kunnen zorgen voor obstipatie. 

    De gegevens uit het dossieronderzoek werden aangevuld met informatie uit het medicatiesysteem om te kijken wat obstipatie, slikproblemen en andere medicijnen (behalve laxeermiddelen) met elkaar te maken hebben.

  • Wat is de stand van zaken?

    Het onderzoek is klaar. Een wetenschappelijk artikel over het onderzoek is ingediend bij het Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen (NTZ). Zodra het is verschenen, vind je dit artikel onderaan deze pagina, onder het kopje Documenten.

  • Waar kan ik meer te weten komen over dit onderzoek?

    Je kunt per mail contact opnemen met de onderzoekers Susanna van der Woude en Marloes Schüller-Korevaar.

  • Hoe is het onderzoek betaald?

    Het onderzoek was mogelijk door subsidie van ZonMw.

Hoofdgebied
Gehandicaptenzorg
Onderzoekslijn(en)
Evidence based screening, diagnostiek en behandeling
Projectteam
  • Delen