Evalueren kun je leren: een kwalitatief onderzoek naar verbeteringen in het evaluatieproces rondom psychofarmaca in Anna Schotanus
Student: Gerbrich Hilverda
Opleiding: Academie voor verpleegkunde Hanze hogeschool Groningen
Jaar: 2023
Cijfer: 8,2
Evalueren volgens stappenplan
Psychofarmaca zijn geneesmiddelen die ingezet worden bij behandeling van psychiatrische problematiek waaronder dementie. Psychofarmaca valt onder de Wet zorg en dwang (Wzd) waardoor het evaluatieproces volgens een voorgeschreven stappenplan moet worden uitgevoerd. Wanneer een juiste evaluatiemethode wordt toegepast, lijkt het psychofarmacagebruik te verminderen waardoor het welzijn van cliënten wordt vergroot.
De juiste aanpak
Bij Anna Schotanus vond de evaluatie van psychofarmaca niet op de juiste manier plaats. Zo bleek bijvoorbeeld dat het gebruik van psychofarmaca niet geëvalueerd werd binnen de tijd die door organisatie- en landelijke richtlijnen wordt voorgeschreven. De locatie was zoekende naar de juiste aanpak in het evaluatieproces.
Belemmerende factoren
Gerbrich Hilverda is zorgcoördinator bij Alliade ouderenzorg en sloot voor haar deelonderzoek aan bij Psychofarmacagebruik bij Alliade. Ze onderzocht welke belemmerende factoren meespeelden in het evaluatieproces van psychofarmaca bij Anna Schotanus om zo het evaluatieproces te kunnen verbeteren.
Samenvatting
-
Wat was de aanleiding voor het onderzoek?
Bij Anna Schotanus vond evaluatie van psychofarmaca niet altijd op de juiste manier plaats. Zo bleek bijvoorbeeld dat het gebruik van psychofarmaca niet altijd geëvalueerd werd binnen de tijd die door organisatie- en landelijke richtlijnen wordt voorgeschreven. De locatie was zoekende naar de juiste aanpak in het evaluatieproces.
-
Wat was de onderzoeksvraag?
Welke verbeteringen kunnen zorgcoördinatoren van Anna Schotanus toepassen om het evaluatieproces van psychofarmaca van psychogeriatrische cliënten te verbeteren, en welke belemmerende factoren zijn van invloed op het huidige evaluatieproces?
-
Hoe is het onderzoek uitgevoerd?
Voor het onderzoek nam Gerbrich semigestructureerde interviews af bij 5 zorgcoördinatoren. Hun leeftijd lag tussen de 21 en 62 jaar, en hun werkervaring als zorgcoördinator tussen de 3 maanden en 12 jaar. De thema’s die tijdens de interviews aan de orde kwamen waren:
- Disciplines (welke disciplines zijn betrokken bij de psychofarmaca-evaluatie?)
- Evaluatie (hoe en hoe vaak wordt geëvalueerd, en wat is het effect?)
- Onvrijwillige zorg (Wet zorg en dwang en de rol van de zorgcoördinator)
-
Wat is de conclusie?
Voor het onderzoek nam Gerbrich semigestructureerde interviews af bij 5 zorgcoördinatoren. Hun leeftijd lag tussen de 21 en 62 jaar, en hun werkervaring als zorgcoördinator tussen de 3 maanden en 12 jaar. Deze (kleine) steekproef gaf een eerste inzicht in belemmerende factoren die een rol (kunnen) spelen, maar hoeven niet representatief te zijn voor andere locaties.
- In het evaluatieproces van psychofarmaca is een psycholoog nodig om de maatregelen op de juiste manier te kunnen evalueren. Door omstandigheden was er bij Anna Schotanus al enkele maanden geen psycholoog beschikbaar. Hierdoor ervoeren de 5 zorgcoördinatoren belemmeringen tijdens het evaluatieproces. Hierdoor werden ook weinig tot geen pogingen gedaan om psychofarmaca volgens het stappenproces van de Wzd af te bouwen.
- Een andere belemmerende factor was het gebrek aan kennis van de Wzd. Alliade hanteert de landelijke richtlijnen van de Wzd in het evaluatieproces van psychofarmaca. Door vele wijzigingen in de wet en binnen de organisatie konden de bevraagde zorgcoördinatoren de ontwikkelingen moeilijk bijhouden. In de praktijk werd dan ook weinig tot geen rekening gehouden met de Wzd. Ook in de literatuur komt naar voren dat kennistekort over de Wzd twee jaar na de invoering een van de grootste knelpunten is.
- Alle 5 respondenten hanteerden een andere manier van evaluatie van psychofarmaca.
- Volgens de zorgcoördinatoren zijn zorgmedewerkers vaak bang dat bewoners na het afbouwen van psychofarmaca in oude gedragspatronen vervallen. Dit kan zorgen voor een negatieve houding ten opzichte van medicatie-afbouw.
- In het evaluatieproces van psychofarmaca is een psycholoog nodig om de maatregelen op de juiste manier te kunnen evalueren. Door omstandigheden was er bij Anna Schotanus al enkele maanden geen psycholoog beschikbaar. Hierdoor ervoeren de 5 zorgcoördinatoren belemmeringen tijdens het evaluatieproces. Hierdoor werden ook weinig tot geen pogingen gedaan om psychofarmaca volgens het stappenproces van de Wzd af te bouwen.
-
Welke aanbevelingen zijn er voor de praktijk?
- Bij gebrek aan de aanwezigheid van een psycholoog, is het goed om een beroep te doen op vaktherapeuten. Zij kunnen in veel gevallen een rol spelen in het evaluatieproces van psychofarmaca omdat zij geschoold zijn in prikkelverwerking. In de Wzd staat niet specifiek omschreven dat een psycholoog verplicht is in het proces, iemand met een andere functie mag deze rol ook vervullen.
- Binnen de afdelingen zit veel verschil tussen de werkvormen en de frequentie van het evalueren van psychofarmaca. Het zou goed zijn om afdelingen en behandelaren tijdens een bijeenkomst de werkvormen en methodes die zij gebruiken met elkaar te laten delen. Mogelijk kunnen zij op die manier een eenduidige methode creëren om het evaluatieproces van psychofarmaca zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.
- Tot slot is een aanbeveling om onderzoek te doen naar de behoeften van deskundigheidsbevordering. Dit heeft mogelijk een positief effect op zowel de huidige kennis van de Wzd en het evaluatieproces van psychofarmaca.
- Bij gebrek aan de aanwezigheid van een psycholoog, is het goed om een beroep te doen op vaktherapeuten. Zij kunnen in veel gevallen een rol spelen in het evaluatieproces van psychofarmaca omdat zij geschoold zijn in prikkelverwerking. In de Wzd staat niet specifiek omschreven dat een psycholoog verplicht is in het proces, iemand met een andere functie mag deze rol ook vervullen.